Ondanks COVID, Fairtrade relevanter dan ooit

‘Rampjaar’ 2020 blijkt voor Fairtrade niet zo desastreus: de Belg blijft geëngageerd voor eerlijke handel. Uit het net gepubliceerde jaarrapport van de organisatie blijkt dat maar liefst 84,3% van de Belgen in 2020 op zijn minst één Fairtrade product kocht, een historisch record! Ze hebben dan ook keuze te over, want het gamma Fairtrade producten was nog nooit zo breed. In 2020 waren er niet minder dan 6121 Fairtrade producten op de Belgische markt, een groei van 972 producten tegenover 2019 (+19%). Dit getuigt van een groeiend engagement van bedrijven voor eerlijke handel. Desondanks ontsnapt ook Fairtrade niet aan de gevolgen van de pandemie. De verkoop van Fairtrade koffie en bananen ging achteruit, wat uiteraard een grote impact had op de producenten. Het Fairtrade systeem trachtte hierop een antwoord te bieden: de Fairtrade premie maakte in 2020 meer dan ooit het verschil om het inkomen van boeren aan te vullen. Er werd bovendien een COVID-noodfonds van meer dan 15 miljoen euro opgericht, voor extra steun in de boeren hun strijd tegen de pandemie. Het engagement in België voor Fairtrade bleek ook COVID-proof. Getuige daarvan de vele sympathisanten van de 236 Belgische Fair Trade Gemeenten, die ervoor zorgden dat fair trade ‘talk of the town’ bleef. Allemaal hoopgevende signalen, die Fairtrade Belgium sterken om in 2021 een nog beter resultaat neer te zetten en bedrijven, burgers en overheden met elkaar te verbinden zodat mens én milieu nog meer centraal komen te staan in de wereldhandel.

Wat een jaar was 2020! Een rollercoaster die mondmaskers, afstandsregels en handgels op brute wijze (misschien wel definitief) in ons leven introduceerde. COVID zorgde ervoor dat we de zaken anders gingen doen en het is anno 2021 afwachten in welke mate we zullen terugkeren naar ons leven van voor de pandemie. Net als alles en iedereen heeft ook Fairtrade 2020 moeten doorstaan en zich moeten aanpassen aan het ’nieuwe normaal’. Maar wat blijkt? Fairtrade houdt stand en zet ook in 2020 mooie resultaten neer. De pandemie zorgt voor een herbevestiging van onze wil om duurzaam te consumeren. Dat blijkt ook uit recent marktonderzoek, dat aantoont dat 45% van de Belgen na de crisis meer aandacht wil geven aan duurzame voeding.

Record: 84,3% van de Belgen kocht Fairtrade in 2020

En dat blijkt ook uit de cijfers van het jaarrapport van Fairtrade Belgium. In 2020 kocht 84,3% van de Belgen op zijn minst één Fairtrade product: een historisch record! Dit record gaat samen met een enorm aanbod van Fairtrade  producten.De Belg kon in 2020 kiezen tussen 6121 Fairtrade producten, een stijging met 19% ten opzichte van het jaar ervoor. “Wij zijn heel tevreden om te zien dat de Belg blijft kiezen voor Fairtrade, zeker in een moeilijk jaar als 2020”, stelt Nicolas Lambert, directeur van Fairtrade Belgium. “Toch heeft COVID ook op Fairtrade een impact gehad. Zo zien we bijvoorbeeld dat de cijfers op koffie achteruitgaan door de sluiting van de horeca. Die achteruitgang wordt voor een deel goedgemaakt door een heel sterke groei op cacao en rietsuiker”.

De groei van Fairtrade cacaoproducten is enorm in 2020 (+35%). Fairtrade chocolade heeft nu een marktaandeel van 8,5% in België, een primeur. Desalniettemin volstaat die groei niet om het verlies op bananen en koffie volledig te compenseren. Dat vertaalt zich ook in een daling van de hoeveelheid Fairtrade premie (-5,97%) die in België wordt gegenereerd. De daling blijft wel binnen de perken, zo ligt het bedrag voor de premie in 2020 nog steeds 25,6% hoger dan in 2018. “De Fairtrade premie is voor ons een belangrijke indicator om onze impact op het niveau van de boeren te meten”, legt Nicolas uit. “De premie wordt uitbetaald aan de coöperaties en werknemersorganisaties die zelf bepalen aan wat ze worden uitgegeven. Vaak worden ze opnieuw geïnvesteerd in de coöperatie, in infrastructuurprojecten of in onderwijs. De boerencoöperaties kunnen ook kiezen om hun leden voor een stuk uit te betalen”.

De Fairtrade premie en een noodfonds van 15 miljoen euro als antwoord op COVID

Vooral dat laatste is essentieel gebleken in 2020. Voor de boeren zorgde COVID immers voor heel wat bijkomende problemen zoals een  moeilijkere toegang tot de velden, hogere kosten door sanitaire maatregelen, etc. Maar het waren vooral ook dalende prijzen en een dalende vraag voor sommige producten die de producenten parten speelden. Zoals voor koffie bijvoorbeeld, waar als gevolg van de sluiting van de horeca, er een dalende verkoop is en dus ook een daling van de hoeveelheid Fairtrade premie.

Coöperaties en werknemersorganisaties hebben in 2020 de premie dan ook voornamelijk kunnen gebruiken om de gevolgen van COVID op te vangen en tegen te gaan. Bovendien werd er door de verschillende actoren in het Fairtrade systeem een COVID noodfonds opgericht dat 15 miljoen verzamelde om boeren bij te kunnen staan en de pandemie het hoofd te kunnen bieden.

Fairtrade bleek COVID-proof

Voor miljoenen producenten maakte Fairtrade dus het verschil tijdens pandemiejaar 2020, en de organisatie werd hiervoor gesteund door talloze consumenten. Ook vele bedrijven staken een tandje bij in 2020. Zo gingen een aantal Belgische bedrijven, gesterkt door het Beyond Chocolate partnerschap, voluit voor Fairtrade cacao en werken ze aan leefbaar inkomen projecten in cacao-producerende landen. Anderen brachten nieuwe Fairtrade producten zoals thee, wijn en honing op de markt waardoor het gamma nóg groter werd. En ook in het publieke debat bleef Fairtrade relevant, mede dankzij de 188 Fairtrade Gemeentes in Vlaanderen en de 48 Communes du commerce équitable in Wallonië die zich met name tijdens de week van de Fair Trade jaar na jaar keihard inzetten. Een engagement dat door Fairtrade Belgium werd aangemoedigd in de pers en via sociale media en waar keer op keer aandacht werd gevraagd voor belangrijke thema’s als leefbaar inkomen, mensenrechten in waardeketens, enz.

Fairtrade blijkt dus de pandemie goed te doorstaan en ondanks de daling van de premies met name op koffie en bananen, kon de organisatie in ’rampjaar’ 2020 opnieuw een belangrijke rol spelen om bij te dragen tot een leefbaar inkomen voor producenten en plantagewerknemers. In 2021 wil de organisatie het nog beter doen. Ze wil opnieuw producenten, bedrijven, consumenten en ook overheden samenbrengen rond de waarden en principes van eerlijke handel. Want na COVID moet het duurzamer en moeten de mens en planeet definitief centraal staan in de wereldhandel én in de economie.